Etela Farkašová Books

Etela Farkasova - słowacka pisarka, poetka, filozofka i wykładowczyni uniwersytecka jest laureatką wielu prestiżowych nagród w swoim kraju. Znana polskim czytelnikom z takich książek jak Fragmenty z nieczęstą tęsknotą za spójnością czy Scenariusz, oddaje do ich rąk nową prozę Uratowanie świata według G. Paniczny strach o zanik życia powoduje, że tytułowa bohaterka G. przygotowuje mega projekt na uratowanie świata. Zaczyna od przeniesienia troski o jego kondycję na grunt prywatny, a to za sprawą osobistej, całkowitej rezygnacji z wszelkiej aktywności w społeczeństwie. Studia, praca, związek, a nawet leczenie specjalistyczne według niej wpływają na zachwianie równowagi na wszystkich płaszczyznach. Ba, posuwa się dużo dalej. Wprowadza bowiem drobiazgowy reżim porządkowy, zakupowy i żywieniowy w rodzinnym domu, czyli proces porządkowania stylu życia od człowieka. Tym nieświadomie wręcz terroryzuje oddaną sobie matkę, podporządkowaną, mimo krótko trwającym sprzeciwom, wszelkim jej poleceniom. Matka doskonale zdaje sobie sprawę, że dotknięte nadwrażliwością jednostki o wiele intensywniej niż zdrowe reagują na bodźce zewnętrze, a co za tym idzie zamykają się przed realnym (według nich zepsutym, będącym u progu zagłady) światem i uciekają w swój wyimaginowany, nieosiągalny, wręcz wyidealizowany. Wie, że jej córka do takich należy. Zmęczona samotnym życiem po stracie męża i chorobą córki, która poszukuje ekstremalnych rozwiązań dla istnienia wymarzonego świata, ustępuje. Czy nie jest jednak za późno na uratowanie świata, który według G. chyli się ku upadkowi, a w którym trwamy bezwolnie, choć nie tacy znowu bezwolni?

Etela Farkaov w swojej twórczości pozostaje wierna specyficznej percepcji świata, szczególnie sprawie globalizacji, a co za tym idzie braku spójności między ludźmi, królującej zewsząd indywidualności. Autorka z osobistą refleksją kreśli obraz starzejącej się kobiety i jej miejsca we współczesnej rodzinie, przy czym nie unika tematu emocji jakie towarzyszą pytaniom o sens istnienia jednostki w rodzinie, społeczeństwie, a nawet w świecie. W dziele Scenariusz jednak, oprócz targających nią dylematów dotyczących życia rozproszonej po różnych zakątkach kraju i świata rodziny, która traci z sobą kontakt werbalny i niewerbalny, co powoduje powolne zanikanie jej znaczenia i podstawowych wartości, w sposób nowatorski wprowadza motyw muzyki, która podobnie jak literatura ma kolosalny wpływ na los człowieka od urodzenia po kres.

Etela Farkašová kehrt in ihrem neuesten Essay zum Phänomen der Stille und des Leiserwerdens sowie der Langsamkeit und Entschleunigung als partielle Kriterien zur Neubeurteilung der Lebensweise in einer lärmerfüllten, hektischen Nonstop-Gesellschaft zurück. Der Titel deutet an, dass es die Absicht der Autorin ist, die Vorstellungen über die Richtigkeit des gegenwärtigen Entwicklungstrends unserer Zivilisation, die vom Prinzip eines grenzenlosen Wachstums getragen wird, zu hinterfragen. Das emotionale Engagement, mit der die Autorin die genannten Themen behandelt, überschneidet sich mit der rationalen Argumentation, durch die sich auch die übrigen Essays der Farkašová auszeichnen. Die Schriftstellerin stützt sich in ihren Betrachtungen auf die Ideen vieler herausragender Persönlichkeiten aus Philosophie, Literatur und anderen speziellen Wissensgebieten.

Die betagte Agathe kommt ins Altersheim und muß sich in eine neue Umgebung und neue menschliche Beziehungen einleben. Nicht frei von Reibungsflächen entwickeln sich dennoch menschliche Beziehungen, welche in den alten Leuten nochmals Hoffnung auf Freude und Befriedigung im Miteinander entstehen läßt.

Menschen, die sich in Grenzsituationen befinden und zwischenmenschliche Beziehungsgeflechte entweder zu lösen oder neu zu verknüpfen haben, sind das Thema der slowakischen Autorin Etela Farkasova. Dadurch wird das tägliche Leben sichtbar, seine Verortung in Familien und im weiteren Sinn dem sozialen Umfeld. Erzählt wird mit feinster literarischer Klinge, die Konturen herauszuarbeiten versteht und die Feinfühligkeit und Empfindsamkeit der handelnden Personen in aller Behutsamkeit – bei Beibehaltung der Klarheit – literarisch anspruchsvoll zeigt.

Na počiatku bol osobný zážitok. Istý čas - ešte vo svojej mladosti - som mala možnosti zblízka a v každodennom živote pozorovať podobne duševne postihnuté dieťa, vlastne už mladého človeka. Zaujalo ma v súvislosti s ním viacero kontrastov: na jednej strane priezračnosť, naivita v myslení a správaní, neschopnosť racionálne prenikať do zložitejších problémov, na druhej strane veľká citlivosť, samozrejme, viazaná na najbližšie okolie, predovšetkým na matku, no aj na ľudí, ktorí boli ochotní komunikovať s touto bytosťou, načúvať jej neprestajnému džavotu; a takisto obrovská empatia, schopnosť vcítiť sa, povedzme, do sveta domácej korytnačky či vtáčikov v klietke, veľká zodpovednosť za ne. Za bezprostrednou empíriou prichádzali úvahy, zaujímalo ma, ako asi vnímajú svet ľudia s narušeným psychickým ustrojením;...

Etela Farkašová, ktorá patrí medzi prominentné slovenské autorky, nadväzuje v Priestoroch na staršie texty a zo životnými skúsenosťami ovplyvnenej novej perspektívy rozvíja svoje charakteristické témy ako žitý ľudský čas, jeho kontinuita a diskontinuita, pamäť a rozpamätúvanie, proces osobného seba utváraniam stávania sebou(kľúčový pojem), takisto téma domova ako priestoru, ktorý bol spätý najmä s ranými rokmi autorkinho života. Farkašová literárnou tvorbou spravidla reaguje na aktuálne dobové problémy, v širšom historicko-sociálnom kontexte fragmentárnym spôsobom reflektuje čas svojho detstva. Pritom pátra po stopách, ktoré na jej seba formovaní zanechal konkrétny priestor a čas, konkrétni ľudia ich príbehy... Čo alebo kto určuje naše identity a ich podoby, aj tak by mohla znieť otázka, ktorá predznamenáva pomyselné motto esejistickými prvkami pretkanej prózy. Autorka môže čitateľov inšpirovať k spomienkovému návratu k vlastnému detstvu a k hľadaniu stôp v ich príbehu...