Do you remember being a baby? When are you grown up? Learn how humans and
animals grow from babies to adults, and what it means to be an adult in
different cultures.
Problematyka związana z rodziną jest tematem często podejmowanym w całej
twórczości Stefana Żeromskiego, zarówno beletrystycznej jak i niefikcjonalnej
(listy i dzienniki). Efektem zainteresowania tą sferą życia jest bogata i
zróżnicowana leksyka z pola tematycznego RODZINA występująca w tworzywie
językowym prozy autora Popiołów. Pozyskany metodą ekscerpcji linearnej1
materiał słowny, liczący 1240 jednostek hasłowych, o frekwencji
przekraczającej 16 tysięcy użyć, pochodzi, zgodnie z wymogami redakcyjnymi
serii, z Dzieł (Powieści, Nowele i opowiadania, Dramaty, Dzienniki) Stefana
Żeromskiego (Warszawa 1956–1970) w opracowaniu Stanisława Pigonia, z
Dzienników tom odnaleziony pod redakcją Jerzego Kądzieli oraz z 6 tomów Listów
Stefana Żeromskiego w opracowaniu Zdzisława Jerzego Adamczyka (Warszawa
2001–2010). Dwa odmienne pod względem literackim, warsztatowym i fikcjonalnym
typy źródeł (proza artystyczna, diarystyka i epistolografia) dają
wszechstronny ogląd realiów związanych z życiem rodzinnym, zarówno tych
wykreowanych, literackich, jak i tych opartych na własnych, osobistych
przeżyciach i doświadczeniach. Dzięki Listom oraz Dziennikom możemy poznać
koleje losu pisarza (zwłaszcza słabo opisane lata młodości), koneksje
rodzinne, a także jego osobiste poglądy dotyczące istoty rodziny i jej roli w
życiu człowieka. Zapiski w Dziennikach oraz listy prywatne zawierają wiele
cennych informacji na temat tego, jakim synem, mężem, ojcem był Żeromski, jaki
był jego stosunek do własnej rodziny oraz bliższych i dalszych krewnych. Dane
te są ważne nie tylko ze względu na wiedzę o trudnej drodze życiowej pisarza,
która odcisnęła piętno na całym jego dorosłym życiu oraz miała wpływ na jego
twórczość, ale także ze względu na możliwość poznania osobistych przemyśleń,
komentarzy, spostrzeżeń autora w kwestii obyczajowości, zjawisk kulturowych
dotyczących życia rodzinnego w czasach mu współczesnych. Przedmiotem badań w
niniejszym tomie Słownictwa pism Stefana Żeromskiego jest analiza semantyczna,
stylistyczna i funkcjonalna leksyki z pola tematycznego RODZINA, występującej
w całym dorobku twórczym Żeromskiego. Pozwoli to, zgodnie z koncepcją ogólną
serii, na „przyjrzenie się przez pryzmat słownictwa właściwościom stylu
artystycznego poszczególnych utworów oraz realiom opisanego w nich świata, a
także zestawienie i porównanie słownictwa świata przedstawionego z jego
pozaliterackimi funkcjami. Ujawni również dwojakie zakorzenienie słów: w
języku polskim jako naturalnym środku komunikatywnym zbiorowości oraz w języku
artystycznym – wyrażającym określoną epokę”. Ze wstępu