Translated by Barbara Komorowska The ethnography of historiography developed
in communist Poland is a consequence of the ‘anthropological turn’ in
historiographic and methodological studies and an aspect of the ethnography of
modern thought in the field of history. This is a proposal of an
anthropological view of history as a field of culture. The ethnography of
modern thought in the field of history combines reflections classically
preserved for the history of historiography, methodology of history and
cultural anthropology. Dealing with the case of Górski and reconstructing his
vision of the world and man allows for an interpretive reconstruction of the
cultural ‘piece’ of historiography developed in the Polish People’s Republic
and sketching a fragment of its ‘cartographic image’ and diagnosis. The
diagnosis concerns the phenomenon of anthropologising history, whose local
variants can be observed in historiography developed in communist Poland.
W niniejszej pracy argumentuję za „antropologicznym przesunięciem' w badaniach
nad historią i prezentuję jego konkretny kształt w postaci etnografii myśli
współczesnej w zakresie historii. Przedsięwzięcie to umieszczam w określonym
kontekście historiograficznym, jaki stanowi historiografia PRL i jej badanie.
Przedstawiając sposób analizowania odmienny od dotychczasowego i wykorzystując
go, dochodzę do konkretnych ustaleń na temat historiografii PRL. fragment z
Wprowadzenia
W monografii realizowany jest autorski projekt badań historiograficzno-
metodologicznych. Clifford Geertz w jednym ze swoich esejów postulował studia
nad myśleniem, jakie przebiega „na forum i agorze współczesnego życia”,
dotychczas pozostających poza zainteresowaniami antropologów. Nazwał je
etnografią myśli współczesnej. Stąd też koncepcję historii historiografii i
metodologii historii, ufundowaną na Geertzowskim rozumieniu kultury i jej
badaniu, autor traktuje jako etnografię myśli współczesnej w dziedzinie
historii. „Wielkie kwestie”, które autor bada, to: klasyczna i nieklasyczna
historia; centrum i peryferie historii; antropologizowanie historii; „zwroty”
badawcze w historii; granice dyscyplinarne i interdyscyplinarność w historii;
polityzacja historii; modernizm, postmodernizm i historia; źródła historyczne;
archiwa i kultura; znaczenia i historia; myśl i historia; społeczne
zaangażowanie, izolacja i historia; krytyka społeczna i historia; etyczny
etnocentryzm i historia. Monografia ta, nawiązując do Wittgensteina, jest
pasmem rozmaitych włókien-rozdziałów krzyżujących się i splatających ze sobą.
Wszystkie, ściągnięte w sploty o odpowiednim napięciu, tworzą złożoną
strukturę, miejscowo specyficzną, ale całościowo integralną, która dotyczy
znaczenia kultury oraz jej różnorodności w prowadzonych przez historyków
badaniach przeszłości. Treści poszczególnych rozdziałów […] są nierozerwalnie
związane tak z refleksją teoretyczną, jak i praktyczną nad kondycją i zmianami
dokonującymi się współcześnie na gruncie historiografii. […] Jednocześnie […]
wychodzą naprzeciw potrzebie, zapotrzebowaniu i oczekiwaniu historyków (ale
przecież nie tylko) na namysł/refleksję nad sposobami kreacji „obrazów
przeszłości”. […] etnografia myśli współczesnej w dziedzinie historii wydaje
się interesującym i niosącym za sobą potencjał badawczy projektem […]
patrzenia na historiografię i dokonujące się na jej gruncie zmiany. Z recenzji
prof. Marka Woźniaka Książki autorstwa […] metodologów historii oceniam zwykle
w kontekście przydatności do zrozumienia rozwoju historiografii, do której
przynależę, nie zaś hermetycznego dyskursu specjalistów. Z tej perspektywy […]
pozycja jest ważna według mnie przede wszystkim jako wskazanie szczególnie
istotnych obszarów refleksji nie tylko w polskiej historiografii, ale także w
szeroko pojętym dyskursie o przeszłości. […] autor niezwykle konsekwentnie
odwołuje się do antropologii jako punktu wyjścia refleksji nad celami badań
historycznych, warsztatem badań oraz szczególnie dziś ważnymi debatami […]. Z
recenzji dr hab. Barbary Klich-Kluczewskiej
Translated by Barbara Komorowska In contrast to the already published works in
which I implement the ‘programme’ of the ethnography of historical thought, in
this book, I have shifted the emphasis from ethnographic descriptions and
thinking by means of large issues to thinking about great issues. Shifting the
emphasis makes it possible to give a dimension of perceived realism to large
issues – to think realistically and specifically about them. At the same time,
it causes a change in the nature of ethnographic descriptions. They are no
longer so ‘thick’. This means that this work is neither an autotelic nor a
mixed case study. What I present in this monograph is an analysis of
ethnographic information. It makes it possible to get to know the people from
which it comes, as much as it makes it possible to primarily know the cultural
world in which we all live. Ethnographic information comes from conference
statements and views expressed in discussions and monographs. Usually, I
extract non-key statements from them from the point of view of their authors.
Being specific social events, they are explored and treated as telling
something about large issues present in the study of the past.
