Myśl oświecenia, uznająca wolność za podstawowe prawo jednostki, zwróciła uwagę na problem uwięzienia przed wyrokiem i wprowadziła pierwsze idee dotyczące zasad tymczasowego aresztowania, które zaczęły być praktykowane na przełomie XVIII i XIX wieku. Kluczowym postulatem było oddzielanie osób zatrzymanych przed wyrokiem od skazanych. Wprowadzano ośrodki penitencjarne dla tymczasowo aresztowanych, a w europejskich procedurach karnych zaczęły pojawiać się przepisy dotyczące ich organizacji. W Księstwie Warszawskim apelowano o stworzenie rozbudowanego systemu ośrodków pozbawienia wolności, z rozdzieleniem miejsc dla osób, wobec których nie zapadł jeszcze wyrok, w zależności od etapu postępowania. Reformy więziennictwa nie udało się jednak wprowadzić. Dopiero w czasach Królestwa Polskiego podjęto realne działania centralnych organów rządowych, mimo trudności związanych z brakiem regulacji dotyczących organizacji jednostek penitencjarnych. Publikacja ilustruje rozwój instytucji aresztów detencyjnych oraz problemy, z jakimi borykały się centralne organy administracji w dążeniu do nowoczesności więziennictwa w Królestwie Polskim, prezentując próby wdrażania humanitarnych idei penitencjarnych mimo ograniczeń społeczno-gospodarczych.
