Joseph Maria Bocheński Books

An introduction to philosophy discusses basic philosophical issues, including knowledge, thinking, truth, values, humanity, and being

„Hundert Aberglauben“ – ein kleines Wörterbuch philosophischer Begriffe. Gleichzeitig ist dieses Buch eine kritische Auseinandersetzung J. M. Bocheńskis mit vielen Phänomenen, die uns in Bereichen wie Politik, Religion oder in Kunst und Wissenschaft sehr häufig begegnen. Auf der Grundlage philosophisch-logischer Methoden und seiner eigenen Erfahrungen in Lehre und Forschung versucht Bocheński, klare Abgrenzungen zwischen logisch nachvollziehbaren und irrationalen Ideen aufzuzeigen. Denn wie er selbst sagt: „Es muss ein Unterschied zwischen einer wissenschaftlichen Hypothese und dem Gutdünken eines Demagogen gemacht werden, zwischen Wissenschaft und Fantasie sowie der ehrlichen philosophischen Anstrengung und hohlen Phrasen. Und das umso mehr, als Phrasendrescherei leider auch tragische Folgen haben kann.“

Joseph Maria Bochenskis Hauptwerk wurde zuerst 1956 veröffentlicht. Es enthält, nach einer systematischen Einleitung, in seinen vier Hauptabschnitten die Problemgeschichte der griechischen, scholastischen, mathematischen und indischen Logik, die anhand von Originaldokumenten dargestellt wird. Das Ergebnis ist ein Zweifaches: Einerseits ergibt sich die Einsicht, dass die Geschichte der Logik nicht nur durch frühere Stadien unserer heutigen Wissenschaft ausgemacht wird, sondern dass in ihr sich mehrere hochstehende, sich autonom entwickelnde und in Wesentlichem verschiedene Gestalten der formalen Logik unterscheiden lassen. Andererseits wird deutlich, dass die Problematik im Grunde durch diese ganze Geschichte weitgehend dieselbe ist. Somit ist das Werk mit seinen mehreren hundert Texten und ihrer Erläuterung auch ein gut lesbares Lehrbuch der Logik, das jedem Lernenden ermöglicht, die Grundlehren, Probleme und Theorien dieser Wissenschaft aus ihrem Werdegang und ihren verschiedenen Ausbildungen zu begreifen.

Wielu logików szkoły lwowsko-warszawskiej opublikowało swoje małe podręczniki do logiki (J. Łukasiewicz, St. Leśniewski, K. Ajdukiewicz, T. Kotarbiński, T. Czeżowski). Brak wśród nich małego podręcznika do logiki napisanego przez J.I.M. Bocheńskiego OP. Dzięki prof. A. Czechowi, który odnalazł skrypt takiego podręcznika w Bibliotece Śląskiej w Katowicach, przejrzany i skontrolowany przez samego Bocheńskiego, możemy ów skrypt wydać w formie książkowej. Książka została napisana w latach 40. w Szkocji podczas koszmarnej okupacji hitlerowskiej w Europie. Stąd często ów podręcznik Bocheński nazywał Logiką szkocką.

Listy do ojca Józefa Bocheńskiego OP to ze wszech miar godna ukazania się książka. Tak pisał o listach Stanisław Lem. Ta monumentalna korespondencja z lat 19311935 to fenomen w polskiej epistolografii XX wieku. Listy do ojca pisane przez filozofa, teologa i logika ukazują nieznany dotychczas świat myśliciela słynącego ze swojej wyjątkowej formacji intelektualnej i wyrazistej myśli polityczno-społecznej. Listy, pisane dzień po dniu, czasem nawet dwa razy dziennie, wykraczają poza ramy literatury filozoficznej, stając się częścią polskiej literatury pięknej. Czytelnik odnajdzie w nich ogrom fascynujących wątków pełnych dowcipu, czasem ironii, a nawet złośliwości. Są tu zarówno przemyślenia moralne na temat sensu życia ludzkiego, jak i komentarze aktualnych wydarzeń politycznych w Polsce i Europie. Bocheński opisuje życie Stolicy Apostolskiej, a także atmosferę rzymskich uniwersytetów. Obok sprawozdań z kongresów filozoficznych znajdujemy relacje z jego wędrówek po zabytkach antycznego Rzymu w ślad za fabułą Qvo vadis Henryka Sienkiewicza.